Nabij de oksel waar Beatrixkanaal en Wilhelminakanaal in elkaar over stromen. Je kunt er daar niet omheen: Batadorp, een juweeltje van industrieel- en volkshuisvestingserfgoed. Ga per fiets, neem de Slowlane, superfietspad in Brainport, en je komt er vanzelf. Vanaf het met lommer omgeven fietspad daal je af naar dit prachtige dorp. Tot in de ‘70-er jaren van de vorige eeuw privaat eigendom van de heer Thomas Bata, schoenfabrikant. Indertijd gemarkeerd met échte plaatsnaamborden. Kleingeestig neergehaald door het annexatie-georiënteerde gemeentebestuur, na verkoop van het hele dorp aan deze lokale overheid. In de ‘30-er jaren van de vorige eeuw ontwikkeld door deze Tsjechische schoenmaker die in de slipstream van succesvolle export niet alleen een prachtfabriek, maar er omheen ook nog een heel, inmiddels beschermd, dorp ontwikkelde.
Slim bedacht van de Tsjech. Op nog geen steenworp afstand van internationale weg-, water- en spoorverbindingen kocht hij voor een appel en een ei een ‘heiderijk’, vrij te ontwikkelen en te exploiteren. Een bijna getrouwe kopie van de aanpak van grote buur Philips. Zelfvoorzienend, met onder meer school, medische zorg, kapper en schoeisel (!) voor het personeel. Want netjes moest het blijven in en rondom de 130 Batahuizen. Elk huis mét bad of douche, maar geen zolder. Volgens meneer Bata kwam daar ‘ …toch alleen maar rommel van…’.
Inmiddels worden er uitsluitend nog veiligheidsschoenen in Best geproduceerd. Het chiquere Bata-segment komt nu uit lage-lonen-landen.
De woonwijk is zeer gewild. Werknemers zouden er vandaag de dag voor in de rij staan. Een werkgever in Brainport die je naast een job ook nog huisvesting met wel heel bijzondere emolumenten aanbiedt. Hoezeer eigentijdse werkgelegenheidsleveranciers zoals ASML zich ook inspannen, voor de meeste werkende woningzoekenden in onze regio, is er geen huis te vinden.
Werkplaatsen, kantoorruimten en flexplekken, dat is in de fraaie Batafabrieken van weleer vandaag de dag wél allemaal voorhanden. Custom made werkplekken voor zzp’ers, MKB’ers en startups. In het rijksmonument, want dat is de status die de prachtige fabriek inmiddels terecht heeft verworven. In de gemeente Best, of all places.
De overdreven aandacht voor Strijp-S in Eindhoven is terecht. Een beetje meer belangstelling voor sites zoals C’park Bata kan echter helemaal geen kwaad. Zeker niet als, zoals in dit geval, de sociaal- architectonische context meer dan de moeite waard is. En dat is ie, daar bij de Batalaan en de Bataweg. Batadorp: meer dan een verkeersplein bij Eindhoven.
